ژئوفیزیک, مقالات

استفاده بی رویه از آب های زیر زمینی و تاثیر آن در فرونشست زمین

علی ناجی ژئوفیزیک

در حال حاضر گستره فرونشست دست‌کم دو سوم از دشت‌های کشور که محتوی آب شیرین هستند را تحت تاثیر قرار داده است و یک‌سوم دیگر این دشت‌ها هم با کاهش تراز آب مواجه هستند که با ادامه یافتن این روال، این دشت‌ها نیز در آینده درگیر فرونشست خواهند شد.

عوامل طبیعی و انسان‌ساز از جمله استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، تغییر اقلیم، گرمایش جهانی، استخراج غیراصولی از معادن، حفر چاه‌های غیرمجاز، حفر تونل‌های مترو و قطار شهری، حرکت آرام زمین و خروج گدازه، عواملی هستند که به بحرانی‌تر شدن شرایط فرونشست در کشور دامن می‌زنند؛ در این میان استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی بیشترین نقش را در افزایش نرخ فرونشست داشته و در واقع مهار فرونشست در گرو بازیابی آبخوان‌های زیرزمینی است.

با وجود اینکه ایجاد فرونشست در کشور به سالهای قبل بازمی‌گردد اما شاهدیم که این تهدید بالقوه، نه تنها مورد توجه مسئولان قرار نگرفته است بلکه در میان مردم نیز اطلاعات درستی در رابطه با مخاطرات این پدیده وجود ندارد.

با توجه به اینکه زمان بسیار محدودی برای مهار فرونشست در کشورمان باقی مانده، لازم است تا هرچه سریع‌تر دستگاه‌های مسئول در این زمینه اقدام کنند و مردم نیز با مطالبه‌گری خود به سرعت بخشیدن به روند مهار فرونشست کمک کنند.

تشخیص فروچاله ها

استفاده از روش های ژئوفیزیکی برای تشخیص فروچاله توسط شرکت اکتشاف زمین ابزار

برای بررسی ابعاد مختلف پدیده فرونشست و روش‌های مهار این بحران بزرگ که دامن‌ اکثر استان‌های کشورمان را گرفته است، فرونشست در استان اصفهان به نقطه بحران رسیده است و سد زاینده رود که تنها ۱۰ درصد مخزن آن آب دارد و خشک شدن کوهرنگ که بزرگترین چشمه کارستی کشور است، نشان دهنده این بحران آب است.

اصفهان نخستین کلانشهری بود که در آن فرونشست به مناطق شهری نفوذ پیدا کرد و ۱۸.۵ سانتی‌متر در سال نرخ بیشینه فرونشست آن در مناطق شهری است. نرخ متوسط فرونشست آن نیز بین ۵ تا ۶ سانتیمتر در سال است.

راهکار فرونشست چیزی جز کاهش بهره‌برداری از منابع آبی تا حد امکان و تغذیه سفره‌های آب زیر زمینی نیست و هر راهکاری که ارائه می‌شود باید حول همین محور باشد. فرونشست در طی سال‌ها ایجاد شده است و روش‌های احیا آن نیز نیاز به صرف زمان دارد. باید قدم به قدم در این مورد اقدام کنیم و نتیجه آن را بعد از چند سال ببینیم.

باید بپذیریم زور طبیعت از زور ما بیشتر است،اما امروزه در تمام جهان برای شناسایی فرونشست ها از تجهیزات ژئوفیزیکی استفاده میشود، روش های ژئوفیزیکی به چند دسته تقسیم میشوند، که مناسب ترین روش برای پیدا کردن فروچاله های سطحی تا عمق ۲۰ متر بهترین روش جی پی آر یا ژئورادار است.

در هر بررسی در این مطالعه تعداد لایه ها و عمق بر اساس افزایش مورد انتظار، عمق نفوذ از انتن جدا گانه استفاده میشود، بیشتر اندازه‌گیری‌ها برای پیدا کردن فروچاله و فرونسشت ها با آنتن ۱۰۰ مگاهرتز انجام میشود، عمق بررسی در این آنتن بیش از ۲۰-۲۲ متر اما با وضوح رزولوشن یک متر و بیست سانت است.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *